Δευτέρα 12 Νοεμβρίου 2012

Songs for Kommeno



Με ξενόγλωσσο τίτλο λόγω διεθνούς κυκλοφορίας αλλά και λόγω μη ελληνικής εταιρείας, της Intact records, αυτή η μουσική συνάντηση εξαιρετικών μουσικών έχει μουσικό, προφανώς, αλλά και πολιτικό και ιστορικό ενδιαφέρον.

Το Κομμένο είναι ένα μικρό χωριό κοντά στον Αμβρακικό κόλπο. Στις 16 Αυγούστου του 1943, τις πρώτες πρωινές ώρες, 120 γερμανοί στρατιώτες μπήκαν στο χωριό ενώ όλοι οι κάτοικοι βρισκόταν στα κρεβάτια τους μετά από έναν γάμο και το γλέντι που ακολούθησε. Η απάνθρωπη τιμωρία για αντάρτες που εθεάθησαν στο χωριό και όχι για αντίποινα νεκρών γερμανών στρατιωτών:  δολοφονήθηκαν 317 άνθρωποι μεταξύ των οποίων 13 βρέφη, 29 παιδιά κάτω των 4 ετών, 42 παιδιά κάτω των 10 ετών, 97 έφηβοι κάτω των 15 ετών, 14 ηλικιωμένοι άνω των 65. Μεταξύ των νεκρών βρισκόταν και το νέο ζευγάρι, η νύφη ακόμα με το νυφικό της. Στη συνέχεια οι στρατιώτες περίμεναν, μέσα στο γεμάτο πτώματα χωριό, την επιστροφή των γερμανικών φορτηγών τα οποία είχαν πάρει το δρόμο προς το στρατόπεδο γεμάτα από λάφυρα, ύστερα από το πλιάτσικο- σκύλευση που ακολούθησε τη σφαγή. Η διαταγή ήταν να μη ζήσει κανείς αλλά ευτυχώς η πλευρά του χωριού προς τον ποταμό Άραχθο έμεινε ακάλυπτη - θεωρήθηκε φυσικό εμπόδιο διαφυγής το ποτάμι– και διασώθηκαν οι μισοί κάτοικοι του χωριού.


Περισσότερα μπορείτε (και πρέπει) να διαβάσετε στον ιστότοπο του Κομμένου: http://martiriko-kommeno.gr/ 


Σε ανάμνηση της θηριωδίας διοργανώνονται κάθε χρόνο εκδηλώσεις. Το 2008 ο Νίκος Τουλιάτος, ένας από τους καλύτερους έλληνες κρουστούς διοργάνωσε ένα φεστιβάλ κρουστών τζαζ και, θέλοντας να δώσει μια διεθνή διάσταση, κάλεσε τον Günter Baby Sommer για μια σόλο εμφάνιση. Ο παγκοσμίως γνωστός μουσικός από τη Δρέσδη έμαθε τότε για τα γεγονότα που είχαν συμβεί 65 χρόνια πριν και συγκλονίστηκε. Έμεινε πολλές περισσότερες μέρες από όσες είχε σχεδιάσει, βλέποντας, μαθαίνοντας, συζητώντας, ακούγοντας. Την επόμενη χρονιά ήρθε με το συγκρότημά του. Το 2010, στις 16 Αυγούστου, έγινε επίτιμος δημότης Κομμένου «για την ευαισθησία και το ενδιαφέρον που έδειξε… και για τον αγώνα στον οποίο τάχθηκε στο πλευρό μας».

Μεταξύ του Μάρτη του2011 και του Απρίλη του 2012 ηχογραφήθηκε ο δίσκος “Songs for Kommeno”. Για πολλά χρόνια συνεργάτης με τον Φλώρο Φλωρίδη (σαξόφωνα-κλαρινέτα) ο Sommer, συνεπώς η παρουσία του Φλωρίδη είναι μάλλον προβλέψιμη. Το trio με τον Peter Kowald το θαυμάσαμε στους «Αφορισμούς» δεκαπέντε χρόνια πριν αλλά και στις εξαιρετικές συναυλίες τους εκείνη την περίοδο. Τη θέση του εκλιπόντος Peter Kowald πήρε από το 2007 ο Σπήλιος Καστάνης (μπάσο). Η αγαπητή Σαβίνα Γιαννάτουπου κινείται με ιδιαίτερα γοητευτικό τρόπο σε κάθε μουσικό είδος  συμμετέχει με τα φωνητικά της στο δίσκο δίνοντας μια πιο ιδιαίτερη απόχρωση, κάτι στο οποίο συμβάλλει μέγιστα και ο Ευγένιος Βούλγαρης. Το yayli tambur του Ευγένιου Βούλγαρη (παίζει και ούτι στο δίσκο) δένει θαυμάσια όχι μόνο με τα υπόλοιπα όργανα αλλά και με το γενικότερο πνεύμα του δίσκου δίνοντας ένα θρηνητικό αποτέλεσμα πολύ οικείο, τουλάχιστον στα ελληνικά αυτιά.


Κεντρική θέση στο ηχητικό υλικό κατέχει ένα μοιρολόι μιας επιζώσας της σφαγής, της Μαρίας Λάμπρη και αποτελείται από έξι μέρη: στο πρώτο, (Tears), ο Ευγένιος Βούλγαρης με ένα ξεχωριστής συναισθηματικότητας παίξιμο εισαγάγει τον ακροατή σε μια ψυχολογική κατάσταση ανάλογη με αυτό που θέλει να περιγράψει και στη συνέχεια μπαίνουν τα πνευστά και τα υπόλοιπα όργανα στο ίδιο πάντα κλίμα. Στο δεύτερο, (Lost ring), παρουσιάζεται η φωνή ως όργανο, για να οδηγήσει αργότερα στο μοιρολόι.. Το τρίτο όπως περιγράφεται και από το όνομά του, «Andartes», είναι μια περιγραφή διαλόγου μεταξύ ανταρτών με έντονο ρυθμικό χαρακτήρα, μόνο από κρουστά στην αρχή. Το μέρος που ακολουθεί είναι εκείνο με το αυθεντικό μοιρολόι της Μαρίας Λάμπρη, (Marias miroloi – 18.11’’), έτσι όπως το ηχογράφησε με ένα μικρό μαγνητόφωνο o Günter Baby Sommer. Η αρχή γίνεται με το yayli tambur του Βούλγαρη, ύστερα με το κλαρινέτο του Φλωρίδη σε ελληνικά ηχοχρώματα και ακολουθεί η εισαγωγή στο μοιρολόι με τον χαρακτηριστικό τρόπο της Γιαννάτου και με τη συνοδεία όλων των μουσικών. Το μοιρολόι ξεκινάει με την παύση των οργάνων και τον Sommer να δημιουργεί την ηχητική εικόνα της καμπάνας του χωριού και να κρατάει το υπόβαθρο με τα κρουστά όσο διαρκεί το σχεδόν πεντάλεπτο μοιρολόι. Αμέσως μετά μια όλα τα όργανα πετάγονται σε έναν δυναμικό, ελεύθερο αυτοσχεδιασμό για να ακολουθήσει και πάλι ένα μικρό μέρος με τη φωνή της Μαρίας Λάμπρη να αφηγείται τη σφαγή του ιερέα του Κομμένου, όπως την είχε δει η ίδια. Ο Άραχθος, (Αrachthos), το ποτάμι που έσωσε, ουσιαστικά, το μισό χωριό από τη σφαγή είναι ένα ντουέτο του Sommer με τη Γιαννάτου, ένα κομμάτι που συνδυάζει την ησυχία μετά από τη διάσωση και τη συνειδητοποίηση του τι έχει συμβεί με έναν τραγικά γλυκό τρόπο. Το νανούρισμα, (Lullaby), έχει μια αβάσταχτη παιδικότητα, ύστερα από όσα περιγράφηκαν,  από τη φωνή της Γιαννάτου και το yayli tambur  του Βολύλγαρη. Το «Children song» είναι αφιερωμένο από τον Sommer στα σκοτωμένα παιδιά του χωριού. Ο δίσκος κλείνει με το «Kommeno today», μια περιγραφή του χωριού σήμερα, της νέας γενιάς που κουβαλάει αυτή την τραγική ιστορία μέσα του. Διαφορετικό σαφώς από τα υπόλοιπα κομμάτια, πιο groovy, δείχνοντας πώς η ιστορία πρέπει να ξεπερνιέται αλλά όχι να ξεχνιέται.

Πρέπει να αναφερθεί το πολύ φροντισμένο και ενδιαφέρον ένθετο του cd. Με 150(!) σελίδες υλικό, περιέχει μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη του Sommer σχετικά με το δίσκο και για τη σχέση του με το Κομμένο, γράμμα του Δημάρχου, περιγραφή των γεγονότων και ιστορίες ελλήνων μεταναστών στη Γερμανία.


                        (Από την πρώτη παρουσίαση του δίσκου, στο Κομμένο φυσικά, στις 16 Αυγούστου 2012)


 Η τραγική ιστορία ενός τόπου αποτυπώνεται για πάντα σε έναν δίσκο. Αυτό έχει σαφή ιστορική αξία σε περιόδους που η αλήθεια και η πραγματική ιστορία, όπως έχει καταγραφεί στις ψυχές και τους εφιάλτες, σχετικοποιούνται, διασαλεύονται, αλλοτριώνονται. Για να μη χαθεί το άλφα από την αλήθεια και γίνει λήθη.


Πέρα από αυτό όμως, η μουσική αξία δεν πρέπει να παραβλεφθεί. Πέντε μουσικοί, σε πολύ υψηλό επίπεδο ο καθένας στο όργανό του, έδωσαν μια πραγματική κατάθεση ψυχής. Ειλικρινά, σταμάτησα αρκετές φορές το cd λόγω συναισθηματικής φόρτισης και το μοιρολόι δεν έχω καταφέρει να το ακούσω ακόμα ολόκληρο. ;Oπως χαρακτηριστικά λέει και η Μαρία Λάμπρου όταν τελειώνει το μοιρολόι: “δεν μπορώ άλλο”. Αμφιβάλλω αν κάποιος μπορεί να ακούσει έστω και μέρος του δίσκου χωρίς να συγκινηθεί. Αυτό θέλει να κάνει εξ’ άλλου η τέχνη.

2 σχόλια:

stavros stavridis / σταύρος σταυρίδης είπε...

Υπάρχει υλικό να ακούσουμε δείγμα από αυτή τη δουλειά;

Θόδωρος Εξηντάρης είπε...

Δεν βρήκα κάτι στο διαδίκτυο και γι' αυτό δεν ανάρτησα σύνδεσμο στο blog. Δυστυχώς, γιατί είναι πολύ ωραία δουλειά.